Inventarisatie bomenkap in Utrecht en de daaruit getrokken conclusies

Bij mailbrief van 18 april 2018 heeft de Utrechtse Bomenstichting (UBS) de gemeenteraad de voorlopige inventarisatie van de bomenkap in de gemeente Utrecht toegestuurd.

Deze inventarisatie startte op 1 januari 2014 en loopt blijvend door. Opgenomen zijn alle aanvragen en verleende vergunningen voor bomenkap alsmede een aantal detailgegevens.

UBS schreef in deze mailing dat de bevindingen onrustbarend zijn,
en dat ze de gedachte wekken dat het beleid zoals het is beschreven, in belangrijke mate niet wordt uitgevoerd en dat de evaluatie van de nota Bomenbeleid Utrecht geen werkelijkheidsgetrouw beeld heeft gegeven van het huidige beleid.

Aangegeven werd dat de UBS een en ander wilde bespreken met de raadsleden die woordvoerder zijn voor het beleidsgebied openbare ruimte en groen. (Inmiddels is daar een datum in mei voor bepaald.)

De feiteninventarisatie kun je vinden in :
Bomenkap in Utrecht – tm 13-04-18

Conclusies zijn opgenomen in :
51 maanden bomenkap in de Gemeente Utrecht.

De Utrechts Bomenstichting (UBS) wil graag meer vrijwillige deelnemers. En waarom dan wel ?

Utrecht heeft op het eerste gezicht een positief geformuleerd beleid met betrekking tot bomen en openbaar groen. Maar zoals bij alles, het belangrijkste is niet wat er op papier staat maar wat er in de praktijk gebeurt.

De goede waarnemer ziet dat de praktijk van het bomenbeleid belangrijk afwijkt van wat op papier het beleid is.

Er worden veel bomen gekapt die met beter nadenken niet gekapt hoeven te worden. Er worden veel bomen slecht behandeld waardoor zij kwetsbaar worden. Een belangrijk deel van deze bomen legt daardoor vroegtijdig het loodje.

Dat alles wringt omdat de bomen in meerdere opzichten waarde hebben en omdat

• bomen de habitat van veel vogels en van waardevolle insecten (o.a. bijen) zijn
• bomen structuurbepalend zijn voor het beeld van de woonomgeving van velen
• groepen bomen in parken en grote plantsoenen een plek voor de rustzoekende burgers bieden
• groepen middelbare en oude bomen de oplopende zomertemperaturen tot wel 8 graden in de omgeving temperen
• bomen geluid dempen en flink wat stof uit de lucht opvangen

De UBS probeert het hardnekkig verkeerde praktijkbeleid bij te sturen. In een aantal gevallen verzet de UBS zich ook tegen lichtvaardige kap. (Bijv. de 774 stokoude bomen in het stadsdeel Vleuten-Haarzuilens die voor een golfbaan zouden moeten wijken. De honderden bomen in het langgerekte buurtpark langs de  Cremerstraat, tussen Vleutenseweg en spoorbaan.)

Er is zoveel te doen dat de weinige mensen waar de UBS nu nog op drijft versterking zoeken, en wel versterking met doeners. De UBS zoekt mensen van alle leeftijden, onder andere

• met kennis van bomen en vegetatie
• met kennis van de dieren die zich in het stadsgroen ophouden
• met belangstelling voor of kennis van stadsontwikkeling
• met kennis van of enige affiniteit met gemeentelijk beleid
• met belangstelling voor de juridische kanten van het werk van de bomenstichting en daar graag over leren
• iets kunnen betekenen voor de uitbouw/organisatie van de UBS
• die na een ingroei periode het stichtingsbestuur van de UBS kunnen versterken
• die in de gemeente Utrecht wonen
• die enthousiast zijn en in de praktijk willen leren wat ze nog niet kennen en kunnen

De UBS streeft er naar om in de situatie van meer uitgroei een onafhankelijke en democratisch georganiseerde organisatie’ te zijn.

Heb je belangstelling voor de UBS, wil je het ons dan laten weten door middel van een e-mail

Wil je in de e-mail dan jouw volledige naam en het telefoonnummer vermelden? Na enige dagen wordt contact met jou opgenomen om een afspraak te maken voor een oriënterend gesprek.

Utrechtse Bomenstichting, 2 juni 2016

Op 31 maart 2016 heeft de rechtbank uitspraak gedaan in het beroep dat ingesteld was tegen de omgevingsvergunning voor de uitbreiding van golfbaan de Haar in Haarzuilens van 9 naar 18 holes. Volgens de rechtbank was het besluit om de vergunning te verlenen niet voldoende zorgvuldig voorbereid.

Beroep was ingesteld door de Vrienden van de Joostenlaan en door de Utrechtse Bomenstichting. Zie uitspraak golfbaan.

De rechtbank overwoog dat de gemeente onvoldoende onderzoek had gedaan naar de waarde van de bomen die gekapt zouden worden en haar oordeel over de gevolgen voor flora en fauna op verouderd onderzoek had gebaseerd.

Hoewel het beroep van de Utrechtse Bomenstichting gegrond is verklaard overweegt de stichting toch hoger beroep in te stellen omdat de rechtbank op een paar belangrijke bezwaren van de stichting niet is ingegaan.

Aangevoerd was bijvoorbeeld dat de omgevingsvergunning in strijd is met het bestemmingsplan omdat daarin (in het Toetsingskader) staat dat er geen monumentale gekapt mogen worden voor de uitbreiding.

De UBS heeft aangevoerd dat de gemeente ondanks de ingediende zienswijzen niet onderzocht heeft wat de schade is die wordt aangericht aan het milieu, flora en fauna van de meststoffen en bestrijdingsmiddelen die inherent zijn aan het onderhoud van de grasvelden van een golfbaan.

Wat beweegt Natuurmonumenten om mee te werken aan de uitbreiding van een golfbaan ten koste van 774 bomen, waarvan er 184 ouder zijn dan 80 jaar en dus monumentaal zijn?

Is het voor Natuurmonumenten helemaal geen punt van overweging dat golfbanen met uitgestrekte grasvelden een aanslag zijn op flora en fauna? 

 
Had Natuurmonumenten echt alleen maar een adviserende rol bij de totstandkoming en vaststelling van de plannen om de golfbaan uit te breiden ten koste van 774 bomen?  Of had Natuurmonumenten wel degelijk de mogelijkheid om deze plannen tegen te houden?

Deze vraag is belangrijk want de gemeente Utrecht beweert dat de gemeente akkoord is gegaan omdat Natuurmonumenten de plannen heeft helpen maken en ze heeft goedgekeurd. Op internet beweert Natuurmonumenten slechts adviezen te hebben gegeven. “Helaas betekent het hebben van een adviesrol dat je advies niet altijd wordt overgenomen”, schrijft Natuurmonumenten er bij.

“Hopelijk worden we in de toekomst ook eigenaar van dit stuk grond van landgoed Haarzuilens, zodat de natuur op het landgoed volledig de ruimte krijgt. Ook worden er 1100 bomen terug geplant op het terrein van de golfbaan”.

Volgens de door de gemeente verstrekte kapvergunning “is de aanvrager ook voornemens om weer enkele honderden bomen en struiken aan te planten”. Volgens de aanvraag kapvergunning worden er geen 1100 maar 520 stuks bomen aangeplant. Volgens de zelfde aanvraag worden er 774 bomen gekapt.

Volgens de verleende kapvergunning zijn 91 van 774 bomen monumentaal. Bedoeld wordt daarmee ouder dan 80 jaar. Het juiste aantal monumentale bomen is niet bekend want niet onderzocht. Natuurmonumenten schrijft op 28 september 2015 in een mailbericht over 184 monumentale bomen.

Wat noch voor de gemeente, noch voor Natuurmonumenten een rol lijkt te spelen is dat de uitbreiding van golfgrasvelden ten koste gaat van flora en fauna. Er worden meststoffen in de grond gebracht die de gewenste grassoort beter doen groeien (o.a. veel stikstof) en stoffen die “onkruid” zoals klaver, ma­de­liefje en ereprijs verdelgen.

Bij onderhoud van golfterreinen wordt gebruik gemaakt van het insectendodend gif waar­onder neonicotinoïden (*)  tegen emelten en engerlingen. Verhoogde bijensterf­te wordt met het gebruik van neonicotinoïden in verband gebracht, evenals de afname van zwalu­wen, spreeuwen en andere vogels die zich voeden met insecten. Golfterreinen brengen overigens het gebruik van extreem veel drinkwater met zich mee voor besproeiing.

Dat Natuurmonumenten slechts een adviserende rol speelt of heeft gespeeld is niet waar. Natuurmonumenten heeft de zeggenschap en verantwoordelijkheid ook over het terrein van de golfbaan. Dat is in 2000 zo geregeld met Baron van Zuijlen, de eigenaar.

Natuurmonumenten beweert dat de Baron bedongen heeft dat Natuurmonumenten zou meewerken aan de uitbreiding van de golfbaan, maar weigert de overeenkomst te laten zien waar dat in staat. Waarschijnlijk is er hoogstens een vage intentie afspraak met de Baron, maar ook dat is niet zeker.

Natuurmonumenten heeft, zo blijkt uit de ons ter beschikking staan de correspondentie, samen met de golfclub een beheerplan laten opstellen en terwijl NM “zeggenschap en verantwoordelijkheid” heeft ook over het terrein van de golfclub, het beheerplan en de lijst van de te kappen bomen goedgekeurd.

Uit de stukken die de gemeente naar de rechtbank heeft gestuurd in het kader van het beroep dat ook door de Utrechtse Bomenstichting tegen de kapvergunning is ingesteld blijkt dat de te kappen bomen niet zijn onderzocht, ook de monumentale bomen niet. Dat betekent dat ook Natuurmonumenten akkoord is gegaan met de kap van 774  bomen, waaronder volgens haar eigen zeggen 184 monumentale bomen, zonder te weten of die bomen gezond zijn of niet.

De rol van Natuurmonumenten, het feit dat NM geen inzage wil geven in de overeenkomst tussen NM en de Baron in het bijzonder, roept de vraag op of wij de zorg voor monumentale bomen de de natuur  wel aan Natuurmonumenten kunnen overlaten.

Zie de Zembla uitzending “Moord op de honingbij”
https://www.youtube.com/watch?v=Dl9Peb9rkqw

(*) Zie vragen van de Partij voor de Dieren https://utrecht.partijvoordedieren.nl/vragen/vragen-over-uitbreidingsplannen-golfclub-de-haar

Natuurmonumenten heeft de zeggenschap over het park rond Kasteel De Haar in Haarzuilens. De plannen voor de uitbreiding van de golfbaan behoeven de goedkeuring van Natuurmonumenten en die heeft Natuurmonumenten ook gegeven. Het ‘Beheerplan’, zo beweert de gemeente, is opgesteld in overleg met Natuurmonumenten en hetzelfde geldt voor de lijst van 744 bomen waarvoor een kapvergunning is gevraagd en gekregen.

De Utrechtse Bomenstichting heeft beroep ingesteld tegen de kapvergunning, net als de Vrienden van de Joostenlaan. Het beroep richt zich tegen een besluit van de gemeente (de kapvergunning), maar is dus eigenlijk ook gericht tegen Natuurmonumenten, die immers (volgens de gemeente) akkoord is met de kap van 744 bomen, waaronder veel monumentale bomen.

Het park rond Kasteel de Haar werd eind 19e eeuw/begin 20e eeuw onderleiding van Copijn aangelegd. Grote volwassen bomen werden overal uit Nederland vandaan gehaald om snel een volgroeid park te realiseren. Veel steden zouden trots zijn op zo’n park. Utrecht niet. Dat het om een monumentaal park gaat dat het deel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur telt voor de gemeente Utrecht niet.

De gemeenteraad ging op 13 januari 2014 akkoord met het bestemmingsplan Haarzuilens. Dat bestemmingsplan moest de weg vrij maken voor de uitbreiding van de golfbaan ten koste van het park van Kasteel De Haar. Veel discussie over het bestemmingsplan was er niet, want het was allaat op de avond en er was al heel wat gediscussieerd over de Bieb++ op het Smakkelaarsveld, waar inmiddels ook vrijwel alle grote Platanen zijn verdwenen.

GroenLinks en de SP vonden het zonde van die 780 bomen die gekaptmoesten worden. Wethouder Isabella (PvdA) beweerde dat een groot deel van deze bomen”wildgroeiend groen was dat inmiddels wat dikte gekregen had”. Er zou niettemin heel zorgvuldig gekeken worden alvorens de kapvergunning te verlenen. De overeenkomst tussen de golfclub, de gemeente en Natuurmonumenten (eigenaar van de grond) zou er borg voor staan dat de uitbreiding zorgvuldig en gefaseerd zou plaatsvinden. Die toezegging was voor de rest van de raad genoeg.

De Vries (GroenLinks) wees er op dat het park deel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur, waarvoor geldt dat er geen aantasting mag plaatsvinden tenzij er sprake is van een “groot openbaar belang” en dat de uitbreiding van de golfbaan moeilijk als zodanig kan worden beschouwd. Hij wees er ook op dat de Commissie voor de Milieueffectrapportage had geconcludeerd dat de aanleg van de 18-holes golfbaan zich lastig verdraagt met de ‘optimale inrichting voor natuurwaarden’, laat staan ‘het herstel van het oorspronkelijke parkontwerp’.

Het hielp allemaal niets, het was “een beetje zonde van het groen”(Haage, PvdA), maar na ruim tien jaar van voorbereiding en discussie moest er nu maar eens een klap opgegeven worden en werd het
bestemmingsplan ongewijzigd vastgesteld. Op 3 november 2015 discussieerde de raadscommissie Stad en Ruimte over de voorgenomen bomenkap door de golfclub. GroenLinks en de PvdD twijfelde aan financiële haalbaarheid en waren bang dat de bomen gekapt worden en dat er daarna voor de herinrichting geen geld meer zou zijn.

Paardekoper (GroenLinks) herinnerde eraan dat wethouder Isabella had beloofd dat er “boom voor boom” gekeken zou worden of die wel gekapt zouden moeten worden, maar dat er tot op heden geen boomonderzoek had plaatsgevonden. De heer Matser (VTH), te hulp geroepen door wethouder Geldof, legde uit dat de bomen stuk voor stuk bekeken waren. Wat niet waar was. Zijn collega Bleis liet weten dat de golfclub samen met Natuurmonumenten het beheerplan had gemaakt. De lijst met te kappen bomen zou ook samen met Natuurmonumenten zijn opgesteld. Wethouder Geldof wist het daarna opeens ook heel zeker: “Boom voor boom is een en ander nagelopen” en de discussie werd gesloten.

Een maand later werd de kapvergunning verleend. En wat blijkt? De bomen zijn helemaal niet “boom voor boom” bekeken. Of de monumentale bomen nu goed of slecht zijn “is echter niet relevant nu het kappen van de bomen afhangt van de vraag of deze al dan niet in de weg staan voor realisatie van het inrichtingsplan”, aldus het besluit. De door de golfclub ingediende inventaris van bomen zou het bovendien niet goed mogelijk hebben gemaakt de bomen afzonderlijk te beoordelen, aldus de gemeentelijke beoordelaar.

Overigens, in maart 2015 vroeg de Stichting Vrienden van de Joostenlaan (die net als de Utrechtse Bomenstichting beroep heeft ingesteld tegen de kapvergunning) toestemming tot betreding van het golfterrein om door een eigen deskundige een boomonderzoek/quickscan flora- en fauna te laten doen. Het in opdracht van de golfclub verrichte flora- en fauna onderzoek dateert uit 2010 en verloor na 3 jaar zijn geldigheid. Zoals de gemeente weet, werd dat verzoek door de golfclub geweigerd.

Wat ook blijkt is dat de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed het niet eens is met de keuze van de bomen die door de golfclub terug worden geplant: past niet bij het oorspronkelijk ontwerp. De vergunning bevat bovendien geen voorschrift waarmee aan de golfclub een verplichting wordt opgelegd om de te kappen bomen te compenseren, laat staan een termijn waarbinnen dat moet gebeuren. Stel dat de golfclub begint met al die bomen (ruim 700 volwassen bomen) te kappen en daarna in geldnood komt. Jammer, maar helaas.

Veel leden heeft Golfclub de Haar niet. Het aantal schommelt al jaren rond de 600. Er zijn in de provincie 17 golfbanen en er komen er binnenkort weer twee bij. En als je dan 10.000 euro moet betalen om lid te mogen worden, dan zal de Golfclub De Haar niet veel groter worden. De vraag is dus of die 600 leden in staat en bereid zijn om al die miljoenen bij elkaar te brengen die nodig zijn om de uitbreiding en de aanplant van nieuwe bomen te financieren. De gemeente heeft zich die vraag niet gesteld.

Kortom: de gemeente heeft geen boom-voor-boom onderzoek gedaan, terwijl het om monumentale bomen gaat. De gemeente heeft zich niet de vraag gesteld of de uitbreiding van de golfbaan een belang is dat zo groot en openbaar is dat het belang van de Ecologische Hoofdstructuur daarvoor moet wijken. De gemeente gaat voorbij aan de kritiek van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed die het niet met de sortimentkeuze eens is.  De gemeente heeft geen behoefte aan een actueel flora- en fauna onderzoek. Dat de aanleg van 18-holes zich lastig verdraagt met de ‘optimale inrichting voor natuurwaarden’ en ‘het herstel van het oorspronkelijke parkontwerp’ is voor de gemeente ook geen punt van overweging. In de vergunning is geen voorschrift opgenomen dat de golfclub verplicht om voldoende nieuwe bomen te planten. De gemeente wil niet weten of de golfclub het kapitaal bij elkaar kan brengen om het park te herstellen als die 744 bomen gekapt zijn. Wat beweegt de gemeente om het bestuur van de golfclub zo ter wille te zijn?

De gemiddelde leeftijd van bomen neemt in de gemeente Utrecht voortdurend af. In enkele jaren was die afgenomen van 32 naar 27 jaar.

Wat heeft de gemeente tegen ouwe bomen? Vaak staan ze in de weg. Op het Smakkelaarsveld hebben vrijwel alle ouwe bomen plaats moeten maken voor een tijdelijke fietsstalling. De bomen langs het Cremerpark moeten er aan geloven omdat Eneco de leiding van de stadsverwarming wil vervangen (nog net even voordat we van de stadsverwarming afstappen). Langs de Kinglaan – Weg der VN moesten 144 ouwe bomen verdwijnen vanwege de fly-over. Op landgoed De Haar moeten 744 bomen (waaronder 91 monumentale) gekapt worden voor uitbreiding van de golfbaan.
Het kappen van bomen wordt sterk in de hand gewerkt door een intensivering van het stedelijk grondgebruik. Asfalt en beton rukken op, dus voor bomen blijft steeds minder over.

Een andere reden om bomen te kappen is dat oudere bomen meer kosten qua onderhoud. Jonge sprietjes daar heb je jarenlang geen omkijken naar, ouwe bomen daar moeten vaak hoogwerkers aan te pas komen. Als dat ouwe hout dan bovendien flink wat opbrengt (biomassa installaties!) is de keus door Stadswerken snel gemaakt.
De afgelopen jaren werd elke aanvraag voor een kapvergunning door de gemeente Utrecht gehonoreerd. Soms mochten er zelfs meer bomen gekapt worden dan waarvoor de kapvergunning werd gevraagd. Verreweg de meeste aanvragen kwamen overigens van de gemeente zelf.

Om de bevolking uit te leggen dat het helemaal niet erg is om bomen te kappen terwijl ze nog heel lang mee zouden kunnen wordt de laatste tijd het argument gebruikt dat bomen vooral CO2 opslaan tijdens de groei en dat je dus de meeste CO2 kunt opslaan door bomen zodra ze wat groter zijn te vervangen door kleine sprietjes.
Dat blijkt dus niet waar te zijn. Ook ouwe bomen groeien. Daarbij komt dat grote volwassen bomen een enorm oppervlak hebben (inclusief bladeren) om CO2 op te nemen. Het argument van de CO2 opslag pleit dus juist tegen het kappen van ouwe bomen. Zie het artikel in Nature.

Voor twee bomen werd een kapvergunning aangevraagd. Dat zijn de twee bomen die het dichtst bij de parkeergarage staan. De aanvraag werd gedaan en de kapvergunning is verleend omdat de gemeente overweegt een bouwvergunning te geven voor het Arthouse.

Voor de andere bomen die er staan is (nog) geen aanvraag gedaan voor een kapvergunning. Waarschijnlijk is dat niet nodig omdat de kans dat de bomen de werkzaamheden zullen overleven vrij klein is.

De werkzaamheden worden duidelijk niet zo uitgevoerd dat het de bedoeling is de bomen te sparen.

Op 7 oktober heeft de gemeente de kapvergunning verleend voor het kappen van 150 bomen. De aanvraag was ingediend door Eneco. Eneco wil dwars door het park twee leidingen leggen voor de stadsverwarming.

Naar aanleiding van de aanvraag werden 70 zienswijzen ingediend. Voornamelijk door bewoners van de Cremerstraat.

De Utrechtse Bomenstichting heeft bezwaar gemaakt en de rechtbank verzocht de verleende vergunning te schorsen tot zes weken na het besluit op bezwaar.

Inmiddels hebben ook 159 bewoners bezwaarschriften ingediend en de rechtbank verzocht een voorlopige voorziening te treffen.

De gemeente en Eneco voeren aan dat de vervanging van de leiding van de stadsverwarming naar voren is gehaald om de bewoners tegemoet te komen. Die vervanging zou pas over 5 tot 10 jaar nodig zijn. De bewoners hebben liever dat er eerst goed nagedacht wordt over alternatieve trace’s.

De bewoners willen met name graag dat de plannen van Eneco en Prorail (spoorverdubbeling) beter op elkaar worden afgestemd, waardoor die 150 bomen mogelijk niet hoeven te worden gekapt.

Hoezeer Eneco en de gemeente de bewoners tegemoet willen komen moge blijken uit het feit dat zij niet willen wachten met de uitvoering van de plannen tot de gemeente een besluit op bezwaar genomen heeft en de bewoners nu naar de rechter moeten stappen om de kap voorlopig te verbieden.

Bijgaand:
kapvergunning eneco cremerpark
bezwaarschrift ubs cremerpark.
bezwaarschrift bewoners cremerpark e.o.
bezwaarschrift bewoners cremerpark (aanvulling)
brief aan rechtbank bomenkap 20-11-2015

bijlagen bij de brief:
–CoRa_Griffie_Moties_M2006_motie M029

verdaging opbreekvergunning

Bomenbalans

De Bomenstichting wil bomen de ruimte geven en ze behoeden voor ondoordachte acties. Bomen zijn geen wegwerpproducten of decorstukken. Bomen zorgen voor zuurstof, vangen fijnstof op alsook overvloedig regenwater, ze dempen de zomerhitte, zorgen van schaduw, geven vogels en vleermuizen onderdak, zijn tonen schoonheid en maken woonbuurten herkenbaar en geven deze identiteit. Bomen staan voor duurzaamheid.