“De gemeente Utrecht heeft in de nacht van donderdag op vrijdag tijdens een vergadering in de raad de klimaatnoodtoestand uitgeroepen. Met het uitroepen van de noodtoestand belooft de gemeente alle nodige maatregelen te nemen om klimaatverandering tegen te gaan. (……….)  Donderdagavond vond er ook een protest plaats in Utrecht. Op het Stadshuisplein stond een handjevol demonstranten van Extinction Rebellion. Zij riepen de gemeente op om de klimaatnoodtoestand uit te roepen.”

(Nu.nl, 12 juli 2019)

We zijn een jaar verder en rond dit onderwerp is het oorverdovend stil, zowel aan de kant van B&W als van de raadsfracties die de motie steunden. Hebben we te maken met padvindersgedrag: iedere dag een goede daad (zonder dat er samenhang en continuïteit in zit)? Waarschijnlijk wel. De motie vroeg ook niet om concrete maatregelen, of om een richting van maatregelen.

De motie eindigde ook met de woorden “…. en gaat over tot de orde van de dag”, oftewel business as usual.

Na de motie is er in de gelederen van het gemeentebestuur slechts één keer het woord ‘klimaatnoodtoestand’ gevallen, in de gemeenteraadsvergadering van 16 november 2019, uit de mond van de CDA-fractievoorzitter.

Willen Utrechters met betrekking tot het klimaat in de stad verbetering, dan zullen ze zich politiek, niet alleen in het stemhokje, moeten manifesteren.

Op een niet na te volgen wijze zou besloten zijn dat Utrecht moet uitbreiden tot enkele maten groter. Was het inwoneraantal op 1 januari 2000 nog 233 667, men wil in 2025 de 400.000 aantikken. In 2040 zal Utrecht naar verwachting van enkele jaren geleden tegen de 455.000 aan zitten.

Het leven (wat niet hetzelfde is als economisch gewin) in de grote stad wordt door zo’n extreme groei er niet beter op, zoals veel voorbeelden van elders laten zien.

De stadsuitbreiding verloopt niet zachtzinnig. Bestaande structuren in wat eerst nog natuur of agrarisch gebied was worden grotendeels vernietigd, dit ondanks het behoud van vroegere toponiemen en hier en daar een slootje of weggetje in gewijzigde vorm handhaven. Met de natuurlijke omgeving gaat het niet anders. Opvallend is het verdwijnen van duizenden bomen, die erg belangrijke structuurdragers, kapstokken van de ecologie zijn.

Je zou zeggen dat dat in een stad met zoveel groen in de politiek, in naam en partijkleur, wel beter kan. Nee dus. De stedenbouwkundigen behandelen het gebied op hun tekenblad grotendeels als een leeg gebied en hebben er een handje van over boomstructuren heen te plannen. Bomen moeten dan verdwijnen, zo vinden de stedenbouwkundigen en de industrieel werkende projectontwikkelaars en aannemers.

In Finland (op de Faeröer-eilanden na het gebied met de grootste boomdichtheid in Europa) wordt om de bomen heen gebouwd (1), wat ook verrassende, speelse stratenpatronen oplevert, alsof de nieuwbouwlocatie langzaam en organisch gegroeid is. Finland heeft dan ook de oudste, dikste en hoogste bomen van Europa (2).

Het is te hopen dat de Utrechtse bevolking tegen het naderen van de volgende lokale verkiezingen hier flink stennis over gaat maken en dat er daarna veel verandert.

• https://www.ruimteenwonen.nl/bomen-over-de-stad
• https://www.monumentaltrees.com/nl/records/fin/

Vanwege uitbreiding van activiteiten zoekt de Utrechtse Bomenstichting (UBS) onbetaalde vrijwillige medewerkers die zich in beginsel voor wat langer dan kort aan de UBS willen verbinden.

Waar kan het om gaan? Voorbeelden:

• afgaan op meldingen met betrekking tot boom-/groenbedreigende activiteiten dan wel plannen daartoe, nagaan wat er speelt en voorstellen doen ter voorkoming;
• fotograferen en filmen van dat wat met betrekking tot bomen en groen de aandacht vraagt;
• volgen van het gemeentelijk beleid met betrekking tot bomen, groen, ecologie, nagaan wat verbeterd moet worden, voorstellen doen;
• volgen van het gemeentelijk ruimtelijk uitbreidingbeleid alsook verkeersmaatregelen, dit op het punt van behoud of versterking van de ecologie;
• het volgen van concrete vergunningaanvragen voor bomenkap dan wel andere ruimtelijke plannen die bedreigend zijn voor bomen, groen en de ecologie, alsmede voorstellen doen voor hoe daarmee om te gaan;
• technisch beheer van de website;
• inhoudelijk beheer van de website;
• beheer en up-to-date houden van een bestaande database met betrekking tot bomenkap in Utrecht;
• analyseren van de database;
• digitaal zoeken en beheren van relevante literatuur, berichten, gemeentelijke documenten met betrekking tot
• buurtbewoners ondersteunen bij zorgen in verband met ruimtelijke plannen die bedreigend zijn voor de ecologie;
• overleg voeren met lokale politieke partijen en met verwante organisaties met betrekking tot behoud en versterking van de ecologie, bomen in het bijzonder;

Jouw taken? Naar jouw mogelijkheden, affiniteiten, leerbehoeften, wensen, beschikbaarheid.

Een deel van de activiteiten moet noodzakelijk overdag in de open ruimte plaatsvinden. De mogelijkheid en bereidheid om dat zomer en winter te doen (zonder de extremen), is voor een deel van de medewerkenden noodzakelijk. Gebruik van een fiets is daarbij noodzakelijk.

Medewerkenden (nu vrijwel allen senioren) hebben invloed op het beleid en de dagelijkse gang van zaken van de stichting.

Wat heb je nodig? Betrokkenheid bij de levende natuur. Gezond verstand, kritisch vermogen, eigen moderne computer met internetaansluiting, ervaring met Word, Excel.

Als je overdag structureel tijd hebt is dat een pré.

Wat je niet kan? Dat kun je wel leren van andere medewerkenden, dit met uitzondering van technisch beheer van de website. Dat laatste heeft de UBS nu niet in huis.

Honorarium? Geen. Alleen roem en voldoening.

Wil je meer weten? Stuur een mailtje met jouw naam en telefoonnummer naar info@utrechtsebomenstichting.nl. We maken dan een afspraak voor een gesprek.

Net na de laatste jaarwisseling werd de Utrechtse Bomenstichting (UBS) geattendeerd op een afwatering in de sloot die parallel aan het fietspad Tussen de Rails loopt, grofweg tussen de spoorlijn Utrecht-Bunnik en het station Lunetten ¹. Gescheiden door bomen ligt parallel aan de sloot ook een gemeentelijk depot voor vervuilde grond.

De UBS ging op onderzoek uit. Inderdaad. Op het oog afkomstig uit de richting van de spoorlijn Utrecht-Bunnik, waterde dag en nacht een stroom ogenschijnlijk schoon water vanuit een buisleiding in de sloot. De stroom was krachtig, wat in het vlakke land betekent dat er pompdruk achter zat.

In de richting van het station Lunetten was het slootwater flink verontreinigd.

De UBS nam van het uitstromende water een monster dat zich in een verzegelde fles bevindt. (Het monsternemen tot en met het verzegelen van de fles is op film vastgelegd.)

Op 5 januari 2020 stuurde de UBS zowel naar B&W van de Gemeente Utrecht als naar het Hoogheemraadschap een e-mail waarin de waterlozing aan de orde werd gesteld.

Zoals gebruikelijk kwam er van Utrecht geen reactie. Het Hoogheemraadschap reageerde ogenblikkelijk. Een medewerker nam poolshoogte en liet weten dat de kennelijk illegale waterstroom was stilgelegd. Op vragen over de herkomst en de samenstelling van het water gaf hij geen antwoord.

Dat wekt de gedachte dat een of beide overheden iets stil te houden heeft/hebben dat niet door de beugel kan.

We gaan het met een Wob-verzoek nader bekijken.

Indien er iemand is de gratis een laboratoriumanalyse van het water kan (laten) maken, dan stellen we het op prijs als deze zich met ons in verbinding stelt.

¹ https://www.google.nl/maps/place/Tussen+de+Rails,+Utrecht/@52.0675201,5.1453343,17z/‌data=!4m5!3m4!1s0x47c666103eabe497:0xe62b921b274805a6!8m2!3d52.0672949!4d5.1456606?hl=nl

De Algemene Plaatselijke verordening (APV) bepaalt dat er geen bomen mogen worden gekapt zonder omgevingsvergunning. Dat biedt bescherming, zou je zeggen.

Zeer beslist niet. Het levert lokale belastingen op (leges) en omzetstijgingen van ‘ecologische adviesbureaus’, waarvan de nodige met een dubieus karakter. Deze laatste beoordelen niet de behoudmogelijkheden maar schrijven toe naar de verlening van een kapvergunning.

De afgehandelde aanvragen van omgevingsvergunningen hebben vanaf 1 januari 2004 (6½ jaar) maar vijf keer een geweigerde vergunning opgeleverd, zo blijkt uit onze kapdatabase waarover elders op deze website gelezen kan worden. Dat is een weigering in nul komma en een heel klein beetje procenten van de gevallen. Iemand die een kapvergunning aanvraagt is er bijna zeker van dat die vergunning zal worden verleend.

Wat zegt de APV verder?

Het bevoegd gezag kan de vergunning weigeren dan wel onder voorschriften verlenen in het belang van: (a) de ecologische waarde, (b) ruimtelijke waarde (c) milieuwaarde en (d) de cultuurhistorische waarde.

Het gaat hier om een kan-bepaling. B&W heeft dus de beleidsvrijheid om de vergunning te weigeren.

Zo’n weigering moet dan wel goed onderbouwd en gemotiveerd zijn om in een gerechtelijke procedure overeind te blijven. Dat onderbouwen en motiveren vraagt een vaardigheid die de gemeentelijke dienst vrijwel niet bezit. Bovendien moet men kunnen steunen op gemeentelijke of onafhankelijke expertises. De gemeentelijke deskundigheid die ingezet kan worden is vrijwel wegbezuinigd en onafhankelijke expertises worden niet ingezet omdat daar kosten aan verbonden zijn en onafhankelijken moeilijk gevonden kunnen worden.

Daarom moet de vergunningaanvrager zelf met een expertiserapport voor de dag komen. Ook in deze expertwereld gaat in veel gevallen op: wie betaalt, bepaalt. Er komt in zulke gevallen een rapport tevoorschijn met de gewenste beoordeling.

Nu de waardebepalingen.

De APV-tekst legt de vier begrippen niet uit. In de Toelichting worden de vier begrippen in enkele tientallen regels besproken. Het zijn geen definities en voor daar niet van houdt evenmin praktijkhandreikingen. Het begrip ‘waarde’ wordt al helemaal niet uitgelegd.

Heel veel wijzer word je niet van de toelichting omdat de interpretatieruimte misschien wel iets anders gevormd is, maar nog steeds heel groot is.

Een voorbeeld van de milieuwaarde: de boom speelt een belangrijke rol bij de tijdelijke berging van water. Toon maar eens even aan dat de specifieke boom de functie vervult die hem wordt toegedicht. Hiervoor het bewijs leveren is een erg kostbare aangelegenheid.

De neiging om je er maar met een Jantje van Leyden van af te maken, dan wel geflankeerd met welsprekende en ferme tekst die regelmatig van een vorig geval kan worden overgeschreven, is wel heel groot.

Moet – er gelet op onder meer de ‘klimaat-opgave’ die de stad heeft – niet in een andere richting worden gedacht, namelijk: geen boom wordt gekapt, behalve ……. En flankerend: waar een boom doodgaat wordt die vervangen, behalve ……

Hier gaan we de komende tijd met raadsleden over praten. De eerste afspraak is al gemaakt.

Op 21 november 2018 werd de Algemene plaatselijke verordening (APV) gewijzigd met een bepaling over bomenherplant (aanplant van jonge boompjes) waar bomen gekapt zijn.

De vergunninghouder heeft op grond van de vergunning de verplichting om binnen drie jaar na de kap nieuwe bomen te planten, als het maar even kan op dezelfde locatie. Niet bepaald is dat de vergunninghouder na herplant het bewijs van herplant moet leveren.

Controle is van groot belang omdat anders gauw bekend is dat er niet gecontroleerd wordt en er door velen een potje van wordt gemaakt. (Vergelijk: hygiënemaatregelen in horeca en slachterijen, verkeersregels, beladingsgewicht vrachtauto’s en bestelbussen in de Utrechtse binnenstad, verboden werknemersparkeren bij bouwwerken, nakoming arbeidsverbod van te jeugdigen, enz., enz.)

De Utrechtse Bomenstichting had en heeft er een hard hoofd in de nakoming omdat de gemeente Utrecht door het paard achter de wagen te zetten nu zelf (veel duurdere) inspanningen moet doen om te zien of er wel gebeurt (i.c. herplant) wat moet gebeuren. Maar ja, het is de ‘discretionaire bevoegdheid’ (beleidsvrijheid) van het gemeentebestuur om de zaken onhandig en duur aan te pakken.

Na één jaar herplantplicht heeft de UBS een Wob-verzoek gedaan naar de documenten (waaronder computerprogramma’s en databases) die laten dat er gewerkt wordt aan de opbouw van de dure systematiek om het nakomen van de herplantplicht te kunnen controleren. De opbrengst van het Wob-verzoek was – gerelateerd aan de vraag – nihil. Er moet wel gezegd zijn dat er bij het Wob-verzoek nog bijna twee jaar te gaan waren totdat de eerste controle zou kunnen plaatsvinden, maar naar wij informeel vanuit de gemeentelijke dienst horen is de stand van zaken nu nog dezelfde.

Het zou mooi zijn als de partijen die hier hart voor hebben B&W weten te pressen dat in de vergunningvoorwaarden wordt opgenomen dat de vergunninghouder het bewijs van herplant eigener beweging en tijdig moet leveren. Bovendien moet de wijze van bewijsvoering scherp omschreven zijn. Bijvoorbeeld het insturen van een factuur betekent niet noodzakelijk dat wat de factuur vermeldt ook heeft plaatsgevonden (voltooide tijd).

Ook mag in de vergunningvoorwaarden worden opgenomen dat de vergunninghouder opnieuw moet herplanten als de herplant mislukt, enzovoort. De verordening biedt daarvoor de ruimte.

Zo handelend wordt het steeds kaler worden van Utrecht een beetje omgebogen.

De komende tijd zal de UBS hierover met raadsleden in gesprek gaan.

De Utrechtse Bomenstichting (UBS) heeft een database opgebouwd waarin de gehele gereguleerde bomenkap in de gemeente Utrecht is opgenomen, van vergunningaanvraag tot vergunningverlening. Alle relevante gegevens en observaties zijn opgenomen, alsook alle weblinks naar het Gemeenteblad op overheid.nl.

Er vindt ook illegale bomenkap van onbekende omvang plaats (door particulieren, gemeente, aannemers, wegenbouwers, e.d.). Voor zover die bespeurd wordt, wordt die ook in de database opgenomen.

De database is aangevangen op 1 januari 2014 en wordt dagelijks bijgehouden.

De database is een vraagbaak voor de UBS zelf en voedt informatievragen van individuele raadsleden en derden.

Op 11 december 2018 heeft de UBS beroep ingesteld bij de rechtbank tegen de kapvergunning voor 65 bomen in het Cremerpark voor Eneco. Eneco wil de bomen kappen om de leiding stadsverwarming te vernieuwen. De UBS vindt dat de kap best nog een paar jaar kan wachten, zodat er meer duidelijk is over de vraag of de stadsverwarming nog wel toekomst heeft, vooral gezien het feit dat de stadsverwarming helemaal afhankelijk wordt van biomassa verbranding die erkend slecht is voor het klimaat.

Tegelijk heeft de UBS een verzoek gedaan voor het treffen van een voorlopige voorziening om het kappen te verbieden zolang niet op het beroep is beslist. Het verzoek zal 8 januari 2019 door de rechtbank worden behandeld.

beroep besluit kap eneco

Aan het college,

hierbij bericht ik u dat de Utrechtse Bomenstichting bezwaar maakt tegen het kappen van 65 bomen langs de Cremerstraat. Dat zou nodig zijn om stadswarmteleidingen van Eneco te vernieuwen.

De APV (toelichting) schrijft voor dat er een afweging gemaakt moet worden tussen het belang dat de aanvrager heeft bij het kappen van de bomen enerzijds en het belang van behoud van de bomen. Deze afweging valt in het besluit niet terug te vinden. Het feit dat Eneco voornemens is de leidingen te vernieuwen is voor de gemeente kennelijk genoeg.. De gemeente dient echter te onderzoeken of het belang van Eneco zwaarder moet wegen dan het behoud van de bomen en waarom dat zo zou zijn.

Naar het oordeel (niet alleen) van de Bomenstichting is de stadsverwarming volkomen achterhaald en bepaald niet klimaatvriendelijk. Niet alleen treden er zeer aanzienlijke warmteverliezen op bij het over grote afstanden transporteren van het warme water (waardoor het water regelmatig onderweg weer moet worden opgewarmd met gebruikmaking van fossiele brandstof), ook wordt het water in de centrale op een alles behalve klimaatvriendelijke manier op temperatuur gebracht. In het geval van de biomassa installatie namelijk door hout te verbranden.

De verbranding van hout brengt niet alleen fijnstof, NO2 en andere gezondheidsschadelijke stoffen in te lucht, het leidt ook tot extra kap van bomen en het gebruik van snoeihout dat anders voor de productie van compost wordt gebruikt (waardoor grondstof voor compost moet worden geïmporteerd en over grote afstanden moet worden getransporteerd). Anders dan de overheid ons wil doen geloven wordt de uitstoot van CO2 bij verbranding van hout in de verste verte niet gecompenseerd door de aanplant van nieuwe bomen (waardoor CO2 weer zou worden gebonden). Het verbranden van hout kost namelijk maar een fractie van de tijd die nodig is voor nieuw aangeplante bomen om te groeien naar de omvang van de gekapte bomen. Daarbij komt dat per saldo zeer veel stookhout moet worden geïmporteerd omdat er in onze streken niet genoeg groeit.

De Bomenstichting wil er op wijzen dat bij het verlenen door de provincie van de vergunning voor de bouw van de biomassa installatie op Lage Weide in het geheel niet gekeken is naar de uitstoot van CO2 en in het geheel niet is ingegaan op de vraag of het verbranden van biomassa inderdaad klimaatvriendelijk is. Dat is het dus duidelijk niet en daarom past uitbreiding/vernieuwing van stadsverwarming (die steeds meer van de verbranding van biomassa afhankelijk is) bepaald niet in een beleid dat erop gericht is CO2 terug te dringen.

Zoals gezegd, het bestreden besluit gaat met geen woord in op het belang van uitbreiding/vernieuwing stadsverwarmingsleiding en in dat verband ook niet op de vraag of verbranding van biomassa verantwoord is gezien de ambitieuze doelstellingen van de gemeente om de uitstoot van CO2 terug te dringen.

Tegenover het ontbreken van een redelijk belang van Eneco staat dat het “Cremerpark” een kale boel wordt. Niet alleen op korte termijn (door de kaalslag van de bomen), maar ook op de langere termijn doordat er daar waar de nieuwe leiding zou moeten komen te liggen (plus een zone aan beide kanten) geen bomen terug zouden mogen worden geplant ivm wortelingroei in de leidingen. Dat de ecologische functie van de bomen (o.a. flora en fauna) niet verloren gaat is een onjuiste voorstelling van zaken. Dat klemt te meer omdat er ihkv de spoorverdubbeling ook al veel bomen zijn gekapt.

Opmerkelijk is overigens dat er volgens de boominventarisatie veel goede bomen bij zijn, maar dat die bomen niettemin als van onvoldoende kwaliteit worden beoordeeld om te verplanten. De vraag is hoe serieus het verplantingsonderzoek is geweest.

Het versleten want gebruikelijke argument dat het bomen betreft die toch niet zo bijzonder zijn (“veel in Utrecht voorkomende boomsoorten”) is geen serieus argument. Ongeveer 90% van alle bomen in Utrecht is “niet zo bijzonder”, maar dat is geen argument om 90% van het totale bomenbestand in Utrecht dan maar te kappen. Ten onrechte wordt overigens in het besluit als boomwaarde niet genoemd dat bomen hard nodig zijn (steeds harder) uit een oogpunt van klimaatbeheersing in ruime zin (schaduwplekken, binden CO2). Hoe groter de bomen zijn hoe meer CO2 ze binden.

Volgens de voorschriften dient de vergunninghouder mitigerende maatregelen te nemen voor flora en fauna. Verwezen wordt naar een quickscan van Movares. Die is niet op internet te vinden en zit ook niet bij de ihkv de bekendmaking gepubliceerde stukken. Wat en welke die mitigerende maatregelen zijn behoort in het besluit zelf te staan (bij de voorschriften), althans in een document dat deel uitmaakt van het besluit en als zodanig is gewaarmerkt en mede bekendgemaakt. Bij gebrek aan wetenschap gaat de Bomenstichting er vanuit dat die mitigerende maatregelen onvoldoende zijn.

Onbegrijpelijk is overigens waarom vervangende bomen niet meteen worden geplant, ze mogen immers toch niet staan waar de werkzaamheden plaatsvinden en de leiding gelegd wordt. En helemaal onbegrijpelijk is waarom de vergunninghouder vijf jaar de tijd krijgt om vervangende bomen in de wijk of elders in Utrecht te planten. Hij zou daar ook mee kunnen beginnen vóórdat er gekapt gaat worden.

Ik verzoek u namens de Bomenstichting bij heroverweging op de vergunning terug te komen en de Bomenstichting een vergoeding toe te kennen voor juridische bijstand.

Drs. C. van Oosten
Bureau Rechtsbescherming
Amsterdamsestraatweg 83 bis
3513AB Utrecht